1.2.4 Schuldhulpverlening

Problematische schulden ontnemen mensen elk perspectief. Via de Groningse Kredietbank (GKB) bieden we inwoners alomvattende schuldhulpverlening: we zoeken naar een oplossing voor de financiële problemen en tegelijk pakken we de oorzaken aan. Ook proberen we te voorkomen dat er (opnieuw) schulden ontstaan door vroegsignalering, preventie en nazorg. Indien nodig bieden we beschermingsbewind. We werken intensief samen met de WIJ-teams, maatschappelijke partners en relevante schuldeisers.

Met de onderstaande indicatoren is de voortgang van dit beleidsveld gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.

Wat wilden we bereiken in 2021?

We wilden schuldhulpverlening blijven bieden aan degenen die dat nodig hebben. We wilden (problematische) schuldsituaties van inwoners stabiliseren en waar mogelijk oplossen. Daarnaast wilden we ons richten op vroegsignalering (een nieuwe wettelijke taak voor gemeenten) en preventie: voorkomen van (problematische) schulden bij burgers en het bevorderen van hun financiële zelfredzaamheid. Ook wilden we inzetten op nazorg zodat na het doorlopen van een schuldhulpverleningstraject inwoners niet opnieuw in de problemen komen. We wilden als gemeente voorop blijven lopen met onze integrale aanpak van schuldhulpverlening (waaronder de euro-coaching van jongeren met (dreigende) schulden) en preventie, doorgaan met innovatieve aanpakken van schuldhulpverlening en daarbij de grenzen van wet- en regelgeving opzoeken zodat we inwoners meer perspectief konden bieden. We beoogden het slagingspercentage minnelijke schuldregelingen dat in 2020 boven het landelijk gemiddelde lag, minimaal te evenaren. We wilden blijven investeren in de samenwerking met de WIJ-teams. We kozen er voor om het beleid om beschermingsbewind bij burgers die dat nodig hebben zoveel mogelijk als gemeente zelf uit te voeren, voort te zetten. Onze kwaliteit van dienstverlening wilden we borgen door te voldoen aan de door de branchevereniging voor schuldhulpverlening, sociaal bankieren en bewindvoering (NVVK), het Landelijk Kwaliteitsbureau CBM en de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening gestelde eisen.

Wat hebben we hier voor gedaan?

• Uitvoeren van schuldhulpverlening (budgetbeheer, -coaching en schuldregeling). De GKB heeft inwoners met financiële problemen geholpen met gerichte informatie, advies, bemiddeling, cursus of crisisinterventie en indien inwoners werden geïndiceerd voor een schuldregeling (schuldbemiddeling of saneringskrediet), budgetbeheer, duurzame financiële dienstverlening, budget-coaching of beschermingsbewind, werden ze doorgeleid naar de backoffice van de GKB. We hebben een vervolg gegeven aan de werkwijze innovatieve schuldhulpverlening, waarbij we werken met individuele maatwerkplannen;
• Ondersteunen van jongeren met (dreigende) schulden door de inzet van euro-coaches. Voor jongeren van 18 - 25 jaar met schulden hebben we de euro-coach-aanpak ingezet. In 2021 waren er 342 nieuwe aanmeldingen en aan het eind van het jaar liepen 295 budgetbeheertrajecten voor jongeren;
• Organiseren van preventie-activiteiten samen met scholen, vrijwilligers, relevante schuldeisers en maatschappelijke instellingen. We poogden schulden bij inwoners te voorkomen en hun financiële vaardigheid te bevorderen. We hebben veel aandacht geschonken aan financiële educatie in het onderwijs (in brede zin: van basis- tot universitair onderwijs);
• Uitvoeren van de nieuwe wettelijke taak vroegsignalering. Medio 2020 zijn we gestart met het project Eerste hulp bij geldzaken. Hierbij kreeg de gemeente signalen van betalingsachterstanden van lokale en landelijke vaste lasten partijen, waarna we inwoners pro-actief konden benaderen met een hulpaanbod. Eind 2020 zijn we aangesloten bij het Landelijk convenant vroegsignalering en in 2021 zijn we begonnen met de uitvoering van de nieuwe wettelijke taak vroegsignalering;
•  Met schuldhulpverlening aansluiten bij de wijkgerichte aanpak. We sloten zoveel mogelijk aan bij de wijkgerichte aanpak bij ons aanbod van producten als informatie, advies, vroegsignalering en preventie-activiteiten. De consulenten van de GKB werkten samen met én in de WIJ-teams, onder andere door middel van fysieke aanwezigheid in de wijk en vaste contactpersonen;
• Zelf uitvoeren van beschermingsbewind. We boden (conform het in 2018 vastgestelde beleid) het beschermingsbewind door de gemeente zelf kosteloos aan onze inwoners met een minimuminkomen. Als gemeentelijke bewindvoerder boden we de vereiste kwaliteit voor beschermingsbewind, waarbij we bovendien gebruik konden maken van een integraal aanbod van (schuldhulp)ondersteuning. Hierdoor konden we tijdig de noodzaak van beschermingsbewind (her)beoordelen en bij inwoners die ondersteuning nodig hadden het best passende instrument inzetten.

Conclusie

Het aantal aanmeldingen voor schuldhulpverlening was er in 2021 minder dan in 2019, maar lag wel bijna op het niveau van 2020. In verband met corona en inkomensondersteunende voorzieningen van het rijk meldden zich wel minder inwoners voor schuldhulp. De schulddienstverlening werd bemoeilijkt door de coronamaatregelen en was complexer en bewerkelijker, maar ging (zowel fysiek als digitaal) door. Er was tijdens een deel van 2021 geen dagelijks inloopspreekuur, maar inwoners konden voor gesprekken wel op afspraak terecht op locatie aan het Harm Buiterplein. De fysieke aanwezigheid van GKB-consulenten in de WIJ-teams werd tijdelijk gehinderd door de sluiting van WIJ-locaties. Maar er werd wel digitaal goed samengewerkt bij de hulp aan inwoners in financiële problemen. In het project vroegsignalering konden we sneller inwoners met betalingsachterstanden bereiken. Jongeren met financiële problemen bleken ons ook in coronatijd goed te kunnen vinden. Door onder andere (tijdelijke) sluiting van scholen in verband met corona konden we minder preventie-activiteiten ondernemen dan we van plan waren. Het aantal inschrijvingen voor een schuldregeling was in 2021 iets lager dan verwacht. Het percentage geslaagde minnelijke schuldregelingen lag onder meer door de opstelling van schuldeisers in coronatijd iets lager dan verwacht. Indien de minnelijke schuldregeling niet mogelijk bleek, volgde in nagenoeg alle gevallen wel succesvolle toelating tot de wettelijk schuldsanering. Het aantal budgetbeheertrajecten is in 2021 toegenomen ten opzichte van 2020, aanmerkelijk meer dan verwacht, en ook het aantal inwoners in beschermingsbewind is door ons nieuwe beleid toegenomen. Het aantal aanvragen sociale kredieten is vergeleken met 2020 ten slotte ietwat afgenomen, ook in verband met corona. De druk op de schuldhulpverlening was in 2021 niettemin groot en zal naar verwachting de komende tijd toenemen in verband met de gevolgen van de coronacrisis (toename aanmeldingen voor schuldhulp en dienstverlening aan nieuwe doelgroepen als zelfstandigen) en de verdere implementatie van de nieuwe wettelijke taak vroegsignalering.