Corona leek op zijn retour, schreven we rond de zomer van vorig jaar. Niets is minder waar gebleken. We hadden gehoopt de coronapandemie in 2021 achter ons te laten, maar moesten constateren dat het virus nog steeds onder ons was. Na de lockdown begin 2021, herstelde de economie relatief snel wat gepaard ging met een grote vraag naar personeel. In december 2021 eindigden we in een nieuwe lockdown.
Hoewel de maatschappelijke gevolgen enorm zijn geweest, hebben we ook gezien dat de Nederlandse economie veerkrachtig bleek te zijn. Begin 2021 verwachtten we nog op basis van CPB-ramingen dat het aantal werkzoekenden en mensen in de bijstand fors zou toenemen. Dit scenario is niet uitgekomen, mede door het snelle herstel van de economie en het aantrekken van de arbeidsmarkt is het aantal werkzoekenden zelfs gedaald. De steunmaatregelen van het Rijk hebben daar een belangrijke rol in gespeeld. De werkgelegenheid bleef voor een groot deel behouden en het aantal faillissementen was historisch laag. Inwoners, zzp'ers en bedrijven hebben gebruik gemaakt van regelingen, zoals de NOW, TOZO, TONK en TVL.
Het herstel van de economie en arbeidsmarkt heeft nieuwe kansen mogelijk gemaakt voor werkzoekenden, maar heeft tegelijkertijd gezorgd voor toenemende personeelstekorten. Voor het eerst sinds het begin van de metingen van het CBS in 2003, was de spanning op de arbeidsmarkt zo hoog opgelopen dat er in Groningen evenveel vacatures waren als werklozen. Deze krapte zagen we terug in sectoren zoals de Zorg, ICT, techniek en het onderwijs. Andere sectoren herstelden minder goed, mede door de aanhoudende coronamaatregelen, zoals de horeca en de cultuursector.
Door de grote vraag naar personeel, is het aantal mensen met een WW-uitkering in Groningen vorig jaar afgenomen. In november 2021 hebben 2.301 inwoners een WW-uitkering. Dat is 6,5 % minder dan een maand eerder in 2021 en 40,2% lager dan het jaar ervoor. Ook het aantal mensen in de bijstand is verder gedaald naar 9.424 eind december 2021, een daling van 6,9 % (700 mensen) ten opzichte van 2020.
Door corona hebben we het afgelopen jaar onze dienstverlening naar mensen anders moeten organiseren. Het fysieke contact werd nagenoeg onmogelijk, maar ook nadat de maatregelen werden versoepeld duurde het even voordat we de contacten met onze inwoners helemaal konden hervatten (mede ook vanwege de kwetsbaarheid van mensen). Uiteraard hebben we ingezet om op een andere manier in contact te blijven via telefoon, beeldbellen en uitbreiding van de e-dienstverlening.
Veel mensen die hun baan zijn verloren, zijn in staat geweest om ander werk te vinden. Toch heeft het afgelopen jaar niet iedereen even goed kunnen meekomen en profiteren van de krappe arbeidsmarkt. Met name flexwerkers, kwetsbare jongeren, zelfstandigen en mensen met een arbeidshandicap wisten niet altijd goed mee te liften. Dit wordt nog eens versterkt door een toenemende mismatch tussen vraag en aanbod waardoor een deel van de mensen de aansluiting met de arbeidsmarkt niet goed konden maken. Mede op basis van de adviezen van de Commissie Borstlap en de WRR hebben we daarom gewerkt aan het verbeteren van deze aansluiting. Een belangrijk onderdeel hiervan is het experiment Basisbaan. Ondanks de coronacrisis zijn mooie resultaten geboekt: 24 inwoners hebben een basisbaan gekregen.
Het afgelopen jaar hebben we gewerkt aan het voortzetten en actualiseren van het Werk- en Ontwikkelprogramma 2022-2025. Hierin staat centraal dat we het talent van (niet-) uitkeringsgerechtigden benutten en ontwikkelen, zodat iedereen die dat kan ook duurzaam aan het werk is. Mensen die (nog) niet regulier aan het werk kunnen, helpen we zoeken naar alternatieve vormen van werk, bijvoorbeeld een basisbaan of bij het maken van andere stappen in de ontwikkeling zoals een Participatiebaan of vrijwilligerswerk. Het blijvend inzetten op de ontwikkeling van mensen in de bijstand (gedurende hun gehele loopbaan) is waar we aan bijdragen met het programma.
Met het samenwerkingsverband van gemeenten, UWV, leerbedrijven en de provincie Groningen, zet Werk In Zicht (WIZ) in op het versterken van de samenwerking in de arbeidsmarktregio en draagt daarmee bij aan een arbeidsmarkt waarin iedereen welkom is. Door in te zetten op scholing hebben we de wendbaarheid en flexibiliteit van werkzoekenden vergroot. Kansrijk Opleiden en Kansrijk Beroep (het vervolg op het 1000-banenplan) hebben mogelijkheden geboden om werk te vinden in de beroepen waar veel vraag naar is. Ook heeft WIZ stevig ingezet om de positie van jongeren te versterken mede door het verder ontwikkelen van een sluitende aanpak zodat wordt voorkomen dat jongeren langdurig aan de kant staan, terwijl de arbeidsmarkt iedereen goed kan gebruiken.
Verder zijn het afgelopen jaar de Regionale mobiliteitsteams gestart om mensen die door de coronapandemie hun baan en/of inkomen zijn kwijtgeraakt te ondersteunen bij het vinden van ander werk door matching, advies en scholing.
Inkomensondersteuning en armoedebestrijding
Aangezien de nieuwe wetgeving rondom harmonisatie van de individuele studietoeslag vorig jaar is uitgesteld, hebben wij uitvoering gegeven aan de motie om tijdelijk de leeftijdsdifferentiatie los te laten totdat de nieuwe wetgeving in werking treedt. Tevens zijn we begonnen met de voorbereidingen om de aankondiging van het Rijk lage inkomens te compenseren voor de toegenomen gasprijzen, in te regelen. De VOS-regeling hebben we omgezet van een omslachtige individuele regeling naar een subsidieregeling voor scholen. Met deze aanpassing dragen we eraan bij dat scholen met veel gezinnen in armoede activiteiten zoals schoolkampen kunnen blijven organiseren. De vereenvoudiging past in de ambities van Toekomst met perspectief. Eind 2021 is een aanzet gegeven tot het 'kappen van het regelingenwoud': het eenvoudiger en toegankelijker maken van regelingen en voorzieningen. Andere ambities van Toekomst met perspectief hebben ook vorm gekregen in 2021. Zo krijgt ervaringsdeskundigheid op steeds meer plekken in de organisatie een rol en wordt de Kansrijk-aanpak nu ook in gebieden buiten Oost toegepast.
Schuldhulpverlening
De schulddienstverlening werd bemoeilijkt door de coronamaatregelen, dat heeft de druk vergroot op de GKB. Veel inwoners met financiële problemen meldden zich, vaak met complexere problematiek. De verwachte extra toestroom (30%) in verband met corona is vooralsnog uitgebleven. We hebben uitvoering gegeven aan de nieuwe wettelijke taak vroegsignalering. De gemeente doet inwoners proactief een hulpaanbod zodra een signaal van schuldeisers over betalingsachterstand (van vaste lasten) is ontvangen. Inwoners met financiële problemen komen sneller in beeld en vergroting van schuldenproblematiek wordt tegengegaan. Ook hebben we het beleid voortgezet om beschermingsbewind aan inwoners met een minimuminkomen kosteloos aan te bieden. Dit beleid is eind 2021 geëvalueerd, waarbij we hebben geconstateerd dat we als gemeente de regie terug hebben over de inzet van instrumenten die inwoners bij de oplossing van hun financiële hulpvraag kunnen ondersteunen en die bijdragen aan armoedeverlichting van inwoners.